Sigortacılıkta Temel Kavramlar

Sigortacılık, bireyleri ve kurumları belirsiz gelecekte meydana gelebilecek zararlara karşı korumayı amaçlayan önemli bir sektördür. Ancak sigortacılıkla ilgili temel bazı kavramlar hakkında yeterli bilgi sahibi olunmaması, sigortalıların haklarından yeterince faydalanmamasına ya da yanlış anlamalara yol açabilmektedir. Bu makalede sigortacılığın temel kavramları olan risk, hasar, prim katkı payı ve zarar tazmini kavramları hakkında detaylı bir şekilde açıklama yapılacaktır.

Risk Kavramı

Risk, belirsiz gelecekte meydana gelebilecek olumsuz olayların gerçekleşme ihtimalidir. Başka bir ifadeyle risk, bir varlığın zarar görme ihtimali olarak tanımlanır. Sigortacılık sektöründe riskin nicel bir ölçüsü olmayıp sadece olasılıklara dayalı bir kavram olduğu kabul edilmektedir. Sigorta şirketleri, risk analizi yaparak belirli bir Sektöre, bölgeye ya da kişiye ait riskleri değerlendirir ve buna göre primleri belirler. Örneğin deprem riski yüksek bölgelerde yaşayanlara daha yüksek primler talep edilebilir.

Hasar Kavramı

Hasar, sigortalı bir kişiye veya varlığına meydana gelen gerçek zarar veya maddi kayıptır. Örneğin bir araç trafik kazasında hasar görmüşse, bu hasar olarak kabul edilir. Bir yapının yangında yanması da bir hasar örneğidir. Sigortacılık sektöründe hasar, maddi zararlar ile sınırlı olup manevi zararlar kapsamında değerlendirilmez. Hasar tespiti ve tazmininde uzman ekipler tarafından gerçekleştirilen incelemeler ve raporlar düzenlenir.

Prim Katkı Payı

Sigorta priminin bir kısmını sigortacı şirket, kalan kısmını ise sigortalı öder. Bu kalan kısma prim katkı payı denir. Prim katkı payı oranı, her sigorta şirketi ve poliçe türü için farklılık gösterebilmektedir. Genellikle %10-20 arasında değişen katkı payı oranları uygulanmaktadır. Risk durumuna göre artan katkı payı oranı, risk primini düşürmeyi amaçlamaktadır. Örneğin yangın riski yüksek bir iş yerinin katkı payı oranı daha yüksek olabilir.

Zarar (Hasar) Tazmini

Sigortacılık sektörünün temel amacı, sigortalıya veya hayat sahibine meydana gelen zararı gidermek, telafi etmektir. Bunun için hasar bildiriminin alınmasının ardından sigorta şirketi tarafından zarar tespit ve değerlendirmesine gidilir. Sonrasında sigortalı lehine karar verilip, poliçede belirtilen limit ve şartlar çerçevesinde hasar bedeli ödenerek zarar tazmini sağlanır. Ödeme nakit veya poliçede anlaşılan diğer şekillerde yapılabilir.

Sigortacılık sektörünün temel dinamiklerini oluşturan risk, hasar, prim katkı payı ve zarar tazmini kavramlarını anlamak, sigortalıların haklarından daha iyi faydalanmalarını ve sigortayla ilgili doğru kararlar alabilmelerini sağlayacaktır. Söz konusu kavramlar hakkındaki detaylı açıklamaların faydalı olduğu değerlendirilmektedir.

Risk değerlendirmesi

• Sigorta şirketlerinin poliçeleri doğru fiyatlandırabilmesi için risk değerlendirmesinin doğru yapılması önemlidir.
• Aktüerler risk seviyesini belirlemek için hasar geçmişi, sorumluluk, mülkün konumu/durumu gibi faktörleri inceler.
• Daha yüksek risk poliçeleri, daha yüksek hasar olasılığını telafi etmek için daha yüksek primlere sahiptir.
• Zaman içinde veri ve teknolojideki ilerlemeler daha iyi risk modelleme ve sigortalama olanağı sağlar.

Politika Şartları ve Kapsamı

• Hangi tehlikeler veya kayıp nedenleri kapsanmaktadır (yangın, hırsızlık, sorumluluk vb.)?
• Kapsamı geçersiz kılan herhangi bir kullanım kısıtlaması veya koşulu var mı?
• Sorumluluğun veya tazminatın parasal sınırları açıkça tanımlanmıştır.
• Muafiyetler, sigortacının sorumluluğu başlamadan önce poliçe sahibinin ödediği tutarı belirler.
• Poliçe dönemi teminatın başlangıç ​​ve bitiş tarihini tanımlar.

Prim Hesaplaması

• Risk düzeyi, muafiyet, isteğe bağlı teminatlar, enflasyon gibi faktörler prim tutarlarını etkilemektedir.
• Sigortayı uygun maliyetli hale getirmek için primler yıllık, aylık veya taksitler halinde ödenebilir.
• Birden fazla poliçenin, güvenlik kurulumlarının veya iyi hasar geçmişinin bir araya getirilmesi durumunda indirimler geçerli olabilir.

Talep Süreci

• Sigortalı, olay meydana geldikten hemen sonra sigorta şirketine bilgi vermelidir.
• Talep uzmanları hasarı/kayıpları değerlendirir ve tüm taraflardan ilgili belgeleri toplar.
• Eksperler, kapsam dahilindeki zararın uygun şekilde ödenmesini sağlamak için sebebi ve sorumluluğu belirler.
• Sigortacılar, poliçe sahiplerinin iyileşmesine yardımcı olmak için çoğu tazminat talebini günler veya haftalar içinde çözmeyi hedefliyor.

Tartışmalı karar

• Sigortacının talebi reddetmesi veya poliçe sahibinin uzlaşma konusunda aynı fikirde olmaması durumunda dahili inceleme/itiraz süreci.
• Son çare olarak çözülemeyen sorunlar gerekirse bağımsız tahkime/mahkemeye götürülebilir.
• Düzenleyiciler ayrıca müşterilere adil muamele edilmesini sağlamak için sigorta şirketlerinin şikayetleri ele almasını da izler.

Ödeme Gücü Yönetmeliği

• Sigortacıların en kötü senaryolarda bile yükümlülüklerini karşılamak için yeterli sermaye ve fazlalık seviyelerini sürdürmeleri gerekiyor.
• Düzenleyiciler riskleri, yatırımları ve gelişmiş risk bazlı sermaye modellerinin kullanımını değerlendirir.
• Sıkı ödeme gücü kuralları, sigorta şirketlerinin likit kalmasını ve uzun vadede tazminat taleplerini ödeyebilmesini sağlar.

Oran Düzenlemesi

• Bazı yargı bölgelerinde, sigorta oranlarının aşırı, yetersiz veya adil olmayan bir şekilde ayrımcı olmadığından emin olmak için sigorta oranlarının önceden onaylanması/ibraz edilmesi gerekir.
• Aktüeryal gerekçe, meşru sigortalama kriterlerini dikkate alarak ve kârların makul olmasını sağlayarak sağlanır.
• Açık rekabet, antitröst yasalarına tabi olan diğer pazarlardaki oranları düzenler.

Piyasa Davranışı Gözetimi

• Düzenleyiciler poliçe düzenleme, hasar taleplerinin ele alınması, üretici lisansı/suiistimal gibi sigorta şirketlerinin uygulamalarını izler.
• Haksız muamele, yanlış reklam veya tüketicileri etkileyen diğer ihlaller nedeniyle uygulanan para cezaları.
• Periyodik piyasa analizi, kamu erişimini korumak için ortaya çıkan riskleri, kullanılabilirlik/karşılanabilirlik sorunlarını tanımlar.

Riske Dayalı Sermaye (RBC) Gereksinimleri

• RBC standartları, yatırım portföyleri ve iş profilleriyle tutarlı olarak gerekli sermaye seviyelerini ölçer.
• Karmaşık dahili modeller sigortalama, kredi, varlık kalitesi ve operasyonel riskleri değerlendirir.
• Sermayenin en yüksek derecelendirmeye sahip şirketlerin eşik değerlerinin altına düşmesi halinde düzenleyici müdahaleyi tetikleyen durumlar ortaya çıkar.

Uluslararası Düzenleyici İşbirliği

• Sınır ötesi faaliyetlerin artması, ulusal düzenleyiciler arasında koordinasyonu gerektirir.
• Karşılıklı tanınma yoluyla reasürans, birleşme ve satın alma işlemlerini kolaylaştırmak için geliştirilen küresel ödeme gücü anlaşmaları.
• Uluslararası düzeyde aktif sigorta şirketlerinin işbirlikçi denetimi, tutarlı grup gözetimi sağlar.

Yenilikçi Düzenleme

• Düzenleyiciler, yıkıcı teknolojiler için orantılı, inovasyon dostu “düzenleyici sanal alanlar” araştırıyor.
• Stratejik planlar, tüketicinin korunmasını güçlendirirken kuralları modernleştirmek için dijitalleşmeyi benimsiyor.
• Gözetimi destekleyen yeni veri/analitik yeteneklere erişim sağlamak için Fintech ortaklıkları sürdürüldü.